پیامهای کلیدی
- ما نمیدانیم که آنتیبادیها (دفاع طبیعی بدن در برابر بیماریها) که در آزمایشگاه ساخته شده و همگی مشابه هستند (مونوکلونال) و برای هدف قرار دادن COVID-19 طراحی شدهاند، یک درمان موثر برای COVID-19 به حساب میآیند یا خیر، زیرا فقط شش مطالعه را ارزیابی کردیم که به بررسی درمانهای مختلف در انواع مختلف بیماران پرداختند.
- ما 36 مطالعه در حال انجام را شناسایی کردیم که در صورت تکمیل شدن، شواهد بیشتری را ارائه میدهند.
- با در دسترس قرار گرفتن شواهد بیشتر، این مرور را مرتبا بهروز خواهیم کرد.
آنتیبادیهای «مونوکلونال» چه هستند؟
آنتیبادیها توسط بدن به عنوان دفاعی در برابر بیماریها ساخته میشوند. با این حال، میتوانند در آزمایشگاه نیز از سلولهای گرفته شده از افرادی که از بیماری بهبود یافتهاند، تولید شوند.
آنتیبادیهایی که فقط برای هدف قرار دادن یک پروتئین خاص طراحی شدهاند - در این مورد، پروتئین روی ویروس مسبب بروز COVID-19 - «مونوکلونال» هستند. آنها به ویروس COVID-19 متصل شده و مانع از ورود و تکثیر آن در سلولهای انسان، که کمکی هستند برای مبارزه با عفونت، میشوند. آنتیبادیهای مونوکلونال با موفقیت برای درمان ویروسهای دیگر استفاده شدهاند. اینطور تصور میشود که اثرات ناخواسته کمتری نسبت به پلاسمای افراد بهبود یافته، که حاوی انواع مختلف آنتیبادیها است، ایجاد میکنند.
ما به دنبال چه یافتهای بودیم؟
ما میخواستیم بدانیم تجویز آنتیبادیهای مونوکلونال مخصوص COVID-19، درمان موثری برای COVID-19 به حساب میآید یا خیر. ما همچنین بررسی کردیم که:
- باعث کاهش تعداد موارد مرگومیر به هر علتی میشوند یا خیر؛
- باعث بهتر شدن نشانهها میشوند یا بدتر شدن آنها؛
- منجر به افزایش موارد بستری در بیمارستان میشوند یا خیر؛ و
- هرگونه عوارض جدی یا ناخواسته دیگری را ایجاد میکنند یا خیر.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
ما به دنبال مطالعاتی بودیم که یک یا چند آنتیبادی مونوکلونال را در درمان افراد مبتلا به COVID-19 تائید شده در مقایسه با دارونما (placebo) (درمان ساختگی)، درمانی دیگر یا عدم درمان مورد بررسی قرار دادند. مطالعات میتوانستند در هر نقطهای از جهان انجام شده و شامل شرکتکنندگانی با هر سن، جنسیت یا قومیت، مبتلا به COVID-19 خفیف، متوسط یا شدید باشند.
نتایج این مطالعات را مقایسه و خلاصه کرده و اطمینان خود را نسبت به این شواهد، بر اساس عواملی مانند روشهای انجام و حجم نمونه مطالعه، رتبهبندی کردیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
ما شش مطالعه فعال را شامل 17,495 نفر پیدا کردیم. چهار مطالعه افراد غیر-بستری را بدون نشانه بیماری یا مبتلا به COVID-19 خفیف بررسی کردند. دو مطالعه افراد بستری در بیمارستان و مبتلا به COVID-19 متوسط تا شدید را مورد ارزیابی قرار دادند. مطالعات در سراسر جهان انجام شدند. سه مطالعه از سوی شرکتهای داروسازی حمایت مالی شدند. آنتیبادیهای مونوکلونال مورد مطالعه آنها عبارت بودند از باملانیویماب (bamlanivimab)، اتسویماب (etesevimab)، کاسیریویماب (casirivimab)، و ایمدویماب (imdevimab)، سوتروویماب (sotrovimab)، رگدانویماب (regdanvimab). دادههای مربوط به مورتالیتی را در 60 روز و کیفیت زندگی به دست نیاوردیم.
افراد غیر-بستری، بدون نشانه یا مبتلا به COVID-19 خفیف (چهار مطالعه)
یک مطالعه دوزهای مختلف باملانیویماب (465 نفر) را در مقایسه با دارونما بررسی کرد.
ما نمیدانیم که باملانیویماب:
- تعداد موارد مرگومیر را افزایش میدهد یا کاهش زیرا هیچ شرکتکنندهای طی 30 روز از درمان فوت نکرد؛
- باعث ایجاد عوارض ناخواسته جدی بیشتری میشود یا کمتر زیرا حوادث کمی رخ دادند.
باملانیویماب در مقایسه با دارونما ممکن است تعداد پذیرشهای بیمارستانی را طی 30 روز از درمان کاهش دهد.
- میتواند عوارض ناخواسته اندکی کمتر از دارونما ایجاد کند.
- دادهای را برای بهبود یا تشدید نشانهها پیدا نکردیم.
یک مطالعه، ترکیبی را از باملانیویماب و اتسویماب (1035 نفر)، در مقایسه با دارونما مورد بررسی قرار داد.
- باملانیویماب و اتسویماب ممکن است تعداد موارد مرگومیر و بستری شدن را در بیمارستان کاهش دهند.
- شاید عوارض ناخواسته اندکی بیشتر ایجاد کنند.
- میتوانند عوارض ناخواسته جدی بیشتری را به همراه داشته باشند.
اطلاعاتی را در زمینه بهبود یا تشدید نشانهها در درمان با باملانیویماب بهتنهایی یا همراه با اتسویماب، پیدا نکردیم.
یک مطالعه (فاز 1/2 با 799 بیمار) دوزهای مختلف کاسیریویماب را در ترکیب با ایمدویماب در مقایسه با دارونما بررسی کرد.
- کاسیریویماب همراه با ایمدویماب ممکن است تعداد موارد بستری در بیمارستان یا مرگومیر را کاهش دهد.
- ما نمیدانیم که کاسیریویماب و ایمدویماب بیشتر از دارونما باعث بروز عوارض ناخواسته (درجه 3 و 4) و عوارض ناخواسته جدی میشوند یا خیر، زیرا تعداد بسیار کمی از موارد مرگومیر گزارش شد که به ما اجازه قضاوت را ندادند.
- اطلاعاتی را در مورد تعداد افراد فوت شده در روز 30 و ایجاد نشانههای شدید پیدا نکردیم.
- نتایج فاز 3 (5607 نفر) این مطالعه را به دلیل وجود خطر بالای سوگیری (bias) وارد نکردیم، زیرا مشخص نبود که کدام یک از شرکتکنندگان در تجزیهوتحلیل گنجانده شدند.
یک مطالعه (583 نفر) سوتروویماب را با دارونما مقایسه کرد.
ما نمیدانیم که سوتروویماب:
- تعداد موارد مرگومیر یا تعداد بیماران نیازمند به دریافت ونتیلاسیون مکانیکی تهاجمی یا فوت شده را افزایش میدهد یا کاهش، زیرا تعداد مرگومیرهای رخ داده آنقدر کم بودند که به ما اجازه قضاوت را ندادند.
- سوتروویماب ممکن است تعداد بیماران نیازمند به اکسیژن، عوارض جانبی ناخواسته (درجه 3 تا 4) و شدید را کاهش دهد.
- میتواند تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر اثرات ناخواسته (با هر درجهای) داشته باشد.
مطالعه دیگری (327 نفر) دوزهای مختلف رگدانویماب (40 میلیگرم/کیلوگرم و 80 میلیگرم/کیلوگرم) را در مقایسه با دارونما بررسی کرد.
- رگدانویماب در هر دوزی ممکن است تعداد موارد بستری در بیمارستان یا مرگومیر را کاهش دهد.
- میتواند منجر به افزایش حوادث ناخواسته (درجه 3 تا 4) شود.
- رگدانویماب با دوز 80 میلیگرم/کیلوگرم احتمالا اثرات ناخواسته (همه درجهها) را کاهش داده و در دوز 40 میلیگرم/کیلوگرم تاثیری اندک تا عدم تاثیر بر جای میگذارد.
- ما نمیدانیم که رگدانویماب تعداد موارد مرگومیر، نیاز به دریافت تهویه مکانیکی تهاجمی، و اثرات ناخواسته جدی را افزایش میدهد یا کاهش، زیرا تعداد بسیار اندک حوادث امکان انجام قضاوت را در این مورد از ما گرفت.
افراد بستری و مبتلا به COVID-19 متوسط تا شدید (2 مطالعه)
در یک مطالعه (314 نفر) باملانیویماب در مقایسه با دارونما مورد بررسی قرار گرفت.
- ما نمیدانیم که باملانیویماب تعداد مرگومیرها را به هر علتی تا 30 یا 90 روز پس از درمان افزایش میدهد یا کاهش، زیرا تعداد موارد مرگومیر بسیار اندک بود و اجازه قضاوت را در این زمینه به ما نداد (6 مورد مرگ با باملانیویماب و 4 مورد مرگ با دارونما در 314 نفر).
- باملانیویماب ممکن است پیشرفت نشانههای COVID-19 شدید را پنج روز پس از درمان و تعداد افراد دچار اثرات ناخواسته را اندکی افزایش دهد.
- باملانیویماب میتواند تاثیری اندک تا عدم تاثیر بر زمان سپری شده تا ترخیص از بیمارستان داشته باشد.
- ما نمیدانیم که باملانیویماب تا روز 30 عوارض ناخواسته جدی ایجاد میکند یا خیر، زیرا مطالعه حجم نمونه کوچکی داشت و عوارض ناخواسته جدی اندکی را گزارش کرد.
مطالعه دیگر (9785 نفر) کاسیریویماب را همراه با ایمدویماب در مقایسه با استاندارد مراقبت مورد بررسی قرار داد.
- کاسیریویماب همراه با ایمدویماب احتمالا تاثیری اندک تا عدم تاثیر بر تعداد موارد مرگومیر، نیاز به دریافت تهویه مکانیکی تهاجمی یا مرگومیر، یا زنده ماندن در زمان ترخیص از بیمارستان بر جای میگذارد.
- اطلاعاتی را برای اثرات ناخواسته و جدی ناخواسته پیدا نکردیم.
محدودیتهای شواهد چه هستند؟
سطح اطمینان ما به شواهد پائین است زیرا فقط شش مطالعه را پیدا کردیم، و آنها هیچ یک از پیامدهای مورد نظر ما را گزارش نکردند، مانند تعداد موارد مرگومیر در 60 روز و کیفیت زندگی. 36 مطالعه در حال انجام را یافتیم. هنگامی که منتشر شوند، نتایج آنها را به مرور خود اضافه میکنیم. این نتایج به احتمال زیاد نتیجهگیریهای ما را تغییر داده و همچنین به ما کمک میکنند تا بفهمیم که واریانتهای جدید چگونه بر نحوه عملکرد آنتیبادیهای مونوکلونال تاثیر میگذارند.
این شواهد تا چه زمانی بهروز است؟
شواهد تا 17 جون 2021 بهروز است.
شواهد مربوط به هر مقایسه بر اساس مطالعات تکی است. هیچ یک از این مطالعات کیفیت زندگی را اندازهگیری نکردند. سطح اطمینان ما به شواهد برای همه افراد غیر-بستری پائین، و برای افراد بستری بسیار پائین تا متوسط است. شواهد موجود را برای نتیجهگیریهای معنیدار در مورد درمان با mAbهای خنثی کننده SARS-CoV-2 کافی نمیدانیم.
برای تائید یا رد این یافتههای اولیه، و درک اینکه ظهور واریانتهای SARS-CoV-2 چگونه ممکن است بر اثربخشی mAbهای خنثی کننده SARS-CoV-2 تاثیر بگذارد، انجام مطالعات بیشتر و به دست آوردن دادههای بلند-مدت از مطالعات موجود مورد نیاز است. انتشار 36 مطالعه در حال انجام ممکن است عدم قطعیتها را پیرامون اثربخشی و ایمنی mAbهای خنثی کننده SARS-CoV-2 در درمان COVID-19 و تفاوتهای احتمالی در زیر-گروهها برطرف کند.
آنتیبادیهای مونوکلونال (monoclonal antibodies; mAbs) مولکولهای تولید شده در آزمایشگاه هستند که از سلولهای B موجود در میزبان بیمار گرفته میشوند. آنها تحت بررسی به عنوان یک درمان بالقوه برای بیماری کروناویروس 2019 (COVID-19) قرار دارند.
ارزیابی اثربخشی و ایمنی mAbهای خنثی کننده SARS-CoV-2 در درمان بیماران مبتلا به COVID-19، در مقایسه با مقایسه کننده فعال، دارونما (placebo)، یا عدم مداخله. برای حفظ بهروز بودن شواهد، از رویکرد مرور سیستماتیک پویا استفاده خواهیم کرد.
هدف ثانویه عبارت است از ردیابی mAbهای جدیدا تشکیل شده که SARS-CoV-2 را هدف قرار میدهند در اولین تستها در انسان.
در 17 جون 2021 به جستوجو در MEDLINE؛ Embase؛ پایگاه ثبت مطالعات COVID-19 در کاکرین، و سه بانک اطلاعاتی دیگر پرداختیم. همچنین به بررسی فهرست منابع پرداخته، استنادات را جستوجو کرده، و برای شناسایی مطالعات بیشتر با نویسندگان مطالعه تماس گرفتیم. در فاصله زمانی ارسال تا انتشار مقاله، جستوجویی را برای یافتن فقط یک کارآزمایی تصادفیسازی و کنترل شده (RCT) کوتاه شده در 30 جولای 2021 انجام دادیم.
مطالعاتی را وارد کردیم که mAbهای خنثی کننده SARS-CoV-2 را، بهتنهایی یا ترکیبی، در برابر مقایسه کننده فعال، دارونما، یا عدم مداخله، برای درمان افراد مبتلا به COVID-19 ارزیابی کردند. مطالعات مربوط به استفاده پروفیلاکتیک را از mAbهای خنثی کننده SARS-CoV-2 حذف کردیم.
دو نویسنده بهطور مستقل از هم به ارزیابی نتایج جستوجو پرداخته، دادهها را استخراج کرده، و با استفاده از ابزار خطر سوگیری (bias) کاکرین (RoB2)، به ارزیابی سوگیری پرداختند. پیامدهای اولویتبندی شده عبارت بودند از مورتالیتی به هر علتی تا روزهای 30 و 60، پیشرفت بالینی، کیفیت زندگی، بستری شدن در بیمارستان، عوارض جانبی (adverse events; AEs)، و عوارض جانبی جدی (serious adverse events; SAEs). قطعیت شواهد را با استفاده از سیستم درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) رتبهبندی کردیم.
شش RCT را شناسایی کردیم که نتایج حاصل از 17,495 شرکتکننده را با تاریخ اتمام برنامهریزی شده بین جولای 2021 و دسامبر 2031 ارائه کردند. حجم نمونه هدف در مطالعات از 1020 تا 10,000 شرکتکننده متغیر بود. میانگین سنی بیماران در چهار مطالعه با حضور شرکتکنندگان غیر-بستری معادل 42 تا 53 سال، و در دو مطالعه با حضور شرکتکنندگان بستری برابر با 61 سال بود.
افراد غیر-بستری مبتلا به COVID-19
چهار مطالعه عوامل تکی باملانیویماب (bamlanivimab) (N = 465)، سوتروویماب (sotrovimab) (N = 868)، رگدانویماب (regdanvimab) (N = 307)، و ترکیب درمانی باملانیویماب/اتسویماب (etesevimab) (N = 1035)، و کاسیریویماب (casirivimab)/ایمدویماب (imdevimab) (N = 799) را ارزیابی کردند. دادههای مربوط به مرگومیر در 60 روز یا کیفیت زندگی را پیدا نکردیم. به دلیل وقوع بسیار اندک حوادث (عدم دقت بسیار جدی)، سطح قطعیت شواهد برای همه پیامدها پائین است.
باملانیویماب در مقایسه با دارونما
هیچ موردی از مرگومیر در این مطالعه تا روز 29 رخ نداد. نه مورد از 156 بیمار گروه دارونما در مقایسه با یک مورد از 101 بیمار درمان شده با 0.7 گرم باملانیویماب (خطر نسبی (RR): 0.17؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.02 تا 1.33)، 2 مورد از 107 بیمار تحت درمان با 2.8 گرم باملانیویماب (RR: 0.32؛ 95% CI؛ 0.07 تا 1.47) و 2 مورد از 101 بیمار درمان شده با 7.0 گرم باملانیویماب (RR: 0.34؛ 95% CI؛ 0.08 تا 1.56) تا روز 29 در بیمارستان بستری شدند. نرخ مشابهی از AEها میان گروههای درمان با 0.7 گرم، 2.8 گرم و 7.0 گرم باملانیویماب و دارونما به دست آمد (RR: 0.99؛ 95% CI؛ 0.66 تا 1.50؛ RR: 0.90؛ 95% CI؛ 0.59 تا 1.38؛ RR: 0.81؛ 95% CI؛ 0.52 تا 1.27). تاثیر این مداخله بر SAEها نامشخص است. پیشرفت بالینی/بهبود نشانهها یا ایجاد نشانههای شدید گزارش نشدند.
باملانیویماب/سوتروویماب در مقایسه با دارونما
10 مورد مرگومیر در گروه دارونما و هیچ موردی از آن در گروه باملانیویماب/سوتروویماب تا روز 30 گزارش شد (0.05 :RR؛ 95% CI؛ 0.00 تا 0.81). باملانیویماب/سوتروویماب ممکن است نرخ بستری شدن را در بیمارستان تا روز 29 کاهش دهد (0.30 :RR؛ 95% CI؛ 0.16 تا 0.59)، ممکن است منجر به افزایش جزئی در هر درجهای از SAEها شود (RR: 1.15؛ 95% CI؛ 0.83 تا 1.59) و میتواند میزان SAEها را افزایش دهد (RR: 1.40؛ 95% CI؛ 0.45 تا 4.37). پیشرفت بالینی/بهبود نشانهها یا ایجاد نشانههای شدید گزارش نشدند.
کاسیریویماب/ایمدویماب در مقایسه با دارونما
کاسیریویماب/ایمدویماب ممکن است میزان بستری شدن یا مرگومیر بیماران را کاهش دهد (2.4 گرم: RR: 0.43؛ 95% CI؛ 0.08 تا 2.19؛ 8.0 گرم: RR: 0.21؛ 95% CI؛ 0.02 تا 1.79). از تاثیر این ترکیب درمانی بر AE درجه 4-3 (2.4 گرم: RR: 0.76؛ 95% CI؛ 0.17 تا 3.37؛ 8.0 گرم: RR: 0.50؛ 95% CI؛ 0.09 تا 2.73) و SAEها (2.4 گرم: RR: 0.68؛ 95% CI؛ 0.19 تا 2.37؛ 8.0 گرم: RR: 0.34؛ 95% CI؛0.07 تا 1.65) مطمئن نیستیم. مورتالیتی تا روز 30 و پیشرفت بالینی/بهبود نشانهها یا ایجاد نشانههای شدید گزارش نشدند.
سوتروویماب در مقایسه با دارونما
ما مطمئن نیستیم که سوتروویماب تاثیری بر مورتالیتی (RR: 0.33؛ 95% CI؛ 0.01 تا 8.18) و نیاز به دریافت ونتیلاسیون مکانیکی تهاجمی (invasive mechanical ventilation; IMV) یا مرگومیر (RR: 0.14؛ 95% CI؛ 0.01 تا 2.76) بیماران داشته باشد. درمان با سوتروویماب ممکن است تعداد شرکتکنندگان نیازمند به دریافت اکسیژن (RR: 0.11؛ 95% CI؛ 0.02 تا 0.45)، بستری شدن در بیمارستان یا مرگومیر تا روز 30 (RR: 0.14؛ 95% CI؛ 0.04 تا 0.48)، وقوع AE با درجه 3-4 (RR: 0.26؛ 95% CI؛ 0.12 تا 0.60)، SAEها (RR: 0.27؛ 95% CI؛ 0.12 تا 0.63) را کاهش داده و تاثیری اندک یا عدم تاثیر روی AEها با هر درجهای (RR: 0.87؛ 95% CI؛ 0.66 تا 1.16) داشته باشند.
رگدانویماب در مقایسه با دارونما
درمان با هر دوزی از رگدانویماب (40 یا 80 میلیگرم/کیلوگرم) در مقایسه با دارونما میتواند نرخ بستری شدن یا مرگومیر بیماران را کاهش دهد (RR: 0.45؛ 95% CI؛ 0.14 تا 1.42؛ RR: 0.56؛ 95% CI؛ 0.19 تا 1.60، 206 شرکتکننده)، اما ممکن است بروز AEها را با درجه 4-3 بیشتر کند (RR: 2.62؛ 95% CI؛ 0.52 تا 13.12؛ RR: 2.00؛ 95% CI؛ 0.37 تا 10.70). دوز 80 میلیگرم/کیلوگرم احتمالا نرخ AEها را با هر درجهای کاهش میدهد (RR: 0.79؛ 95% CI؛ 0.52 تا 1.22) اما دوز 40 میلیگرم/کیلوگرم آن ممکن است تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر آن بر جای بگذارد (RR: 0.96؛ 95% CI؛ 0.64 تا 1.43). تعداد رویدادها آنقدر کم بودند که به ما اجازه قضاوت معنیدار را در مورد پیامدهای مورتالیتی تا 30 روز، نیاز به دریافت IMV، و بروز SAEها ندادند.
افراد بستری مبتلا به COVID-19
دو مطالعه به ارزیابی باملانیویماب به عنوان یک عامل واحد (N = 314) و کاسیریویماب/ایمدویماب به عنوان یک درمان ترکیبی (N = 9785) پرداختند.
باملانیویماب در مقایسه با دارونما
ما مطمئن نیستیم که باملانیویماب تاثیری بر مورتالیتی تا روز 30 (1.39 :RR؛ 95% CI؛ 0.40 تا 4.83) و SAEها تا روز 28 (0.93 :RR؛ 95% CI؛ 0.27 تا 3.14) دارد یا خیر. باملانیویماب ممکن است تاثیری اندک تا عدم تاثیر بر زمان سپری شده تا ترخیص از بیمارستان (HR: 0.97؛ 95% CI؛ 0.78 تا 1.20) و مورتالیتی تا روز 90 (HR: 1.09؛ 95% CI؛ 0.49 تا 2.43) داشته باشد. تاثیر باملانیویماب بر ایجاد نشانههای شدید در روز 5 نامشخص است (RR: 1.17؛ 95% CI؛ 0.75 تا 1.85). باملانیویماب ممکن است میزان AEها را با درجه 3-4 در روز 28 افزایش دهد (RR: 1.27؛ 95% CI؛ 0.81 تا 1.98). به دلیل وجود عدم دقت جدی، شواهد را برای همه پیامدها با قطعیت پائین، و به دلیل وجود نگرانیهای بیشتر در مورد غیر-مستقیم بودن، شواهد را برای نشانههای شدید با قطعیت بسیار پائین ارزیابی کردیم.
کاسیریویماب/ایمدویماب همراه با مراقبت معمول در مقایسه با مراقبت معمول بهتنهایی
درمان با کاسیریویماب/ایمدویماب در مقایسه با مراقبت معمول احتمالا تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر مورتالیتی تا روز 30 (0.94 :RR؛ 95% CI؛ 0.87 تا 1.02)، نیاز به دریافت IMV یا مرگومیر (RR: 0.96؛ 95% CI؛ 0.90 تا 1.04)، یا زنده ماندن تا زمان ترخیص از بیمارستان تا روز 30 (1.01 :RR؛ 95% CI؛ 0.98 تا 1.04) خواهد داشت. به دلیل محدودیتهای مطالعه (عدم کورسازی) شواهد را با قطعیت متوسط ارزیابی کردیم. AEها و ASEها گزارش نشدند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شدهاست.