پیام‌های کلیدی
• ما به این نتیجه رسیدیم که درمان با اسید آلفا-لیپوئیک (alpha-lipoic acid) در مقایسه با دارونما (placebo) (درمان ساختگی) احتمالا تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر نشانه‌های آسیب عصبی دارد، همچنین ممکن است پس از شش ماه درمان تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر شدت اختلال بر جای بگذارد.
• احتمالا تفاوتی اندک یا عدم تفاوت میان اسید آلفا-لیپوئیک و دارونما از نظر وقوع تاثیرات ناخواسته که باعث می‌شود افراد استفاده از درمان را متوقف کنند، وجود دارد.
• هیچ مطالعه‌ای را نیافتیم که به ما در پاسخ به این سوال که درمان با اسید آلفا-لیپوئیک می‌تواند کیفیت زندگی یا عوارض آسیب عصبی (زخم، آمپوتاسیون یا هر دو) را در افراد مبتلا به دیابت بهبود بخشد یا خیر، کمک کند.
نوروپاتی محیطی ناشی از دیابت (diabetic peripheral neuropathy) چیست؟
افراد مبتلا به دیابت قند زیادی در خون خود دارند زیرا پانکراس آنها نمی‌تواند اصلا انسولین تولید کند (دیابت نوع 1) یا نمی‌تواند انسولین کافی تولید کند (دیابت نوع 2). دیابت یکی از شایع‌ترین بیماری‌های غیرواگیر است (بیماری‌هایی که از طریق عفونت منتقل نمی‌شوند) و هر سال شیوع آن بیشتر می‌شود. افراد مبتلا به دیابت‌های نوع 1 و 2 دچار عوارض می‌شوند.
قند خون بالا می‌تواند باعث کاهش جریان خون در عروق خونی تغذیه‌کننده اعصاب، و در نتیجه منجر به آسیب عصبی شود (نوروپاتی محیطی ناشی از دیابت). نشانه اصلی این وضعیت، درد است. نشانه‌های دیگر عبارتند از: گزگز (tingling)، احساس سوزش، بی‌حسی (numbness)، دردهای تیرکشنده یا تیز (shooting or sharp aches)، و حتی حساسیت (sensitivity) شدید نسبت به تماس لباس با پوست. این نشانه‌ها ناشی از آسیب مستقیم عصبی است که با درد تیپیکال ناشی از جراحت یا آسیب بافتی فرق دارد. به همین دلیل، داروهای مسکّن معمول درد ناشی از نوروپاتی محیطی را کاهش نمی‌دهند. افراد مبتلا به این وضعیت همچنین ممکن است دچار ضعف، از دست دادن رفلکس، یا از دست دادن حس (که به‌طور کلی اختلال نامیده می‌شوند) شوند که می‌تواند عملکردهای طبیعی را مانند راه رفتن در آنها مختل کند.
نوروپاتی محیطی ناشی از دیابت چگونه درمان می‌شود؟
داروهای مورد استفاده برای درمان افسردگی یا صرع ممکن است نشانه‌های نوروپاتی محیطی ناشی از دیابت را بهبود بخشند. برخی از مطالعات نشان داده‌اند که اسید آلفا-لیپوئیک (آنتی‌اکسیدانی که به‌طور طبیعی در بدن ساخته می‌شود) ممکن است به دلیل تاثیرات ضدالتهابی احتمالی آن مفید باشد.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
ما خواستیم بدانیم که اسید آلفا-لیپوئیک برای بهبود نشانه‌های نوروپاتی محیطی ناشی از دیابت، اختلال، کیفیت زندگی و عوارض نوروپاتی محیطی ناشی از دیابت (زخم، آمپوتاسیون یا هر دو) در افراد مبتلا به دیابت‌های نوع 1 یا 2، بهتر از عدم درمان یا دارونما (placebo) (درمان ساختگی) بود یا خیر. همچنین خواستیم بدانیم که اسید آلفا-لیپوئیک تاثیرات ناخواسته‌ای ایجاد کرد یا خیر.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
در جست‌وجوی مطالعاتی بودیم که درمان با اسید آلفا-لیپوئیک را در مقایسه با عدم درمان یا دارونما برای حداقل شش ماه بررسی کردند. نتایج این کارآزمایی‌ها را آنالیز و خلاصه کرده و اعتماد خود را نسبت به یافته‌ها رتبه‌بندی کردیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
سه مطالعه را پیدا کردیم که 816 بزرگسال مبتلا به دیابت‌های نوع 1 و 2 را آنالیز کردند. شرکت‌کنندگان یا اسید آلفا-لیپوئیک دریافت کردند یا دارونما. دوز اسید آلفا-لیپوئیک از 600 میلی‌گرم/روز تا 1800 میلی‌گرم/روز متغیر بود.
اسید آلفا-لیپوئیک در مقایسه با دارونما احتمالا تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر نشانه‌های نوروپاتی محیطی ناشی از دیابت دارد و ممکن است تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر شدت اختلال پس از شش ماه درمان بر جای بگذارد. احتمالا تفاوتی اندک یا عدم تفاوت میان اسید آلفا-لیپوئیک و دارونما از نظر وقوع تاثیرات ناخواسته که باعث می‌شود افراد استفاده از درمان را متوقف کنند، وجود دارد.
هیچ مطالعه‌ای تاثیر درمان با اسید آلفا-لیپوئیک را بر کیفیت زندگی یا عوارض نوروپاتی محیطی اندازه‌گیری نکرد.
تا زمانی که اثربخشی اسید آلفا-لیپوئیک ثابت نشود، هیچ مبنای منطقی برای مقایسه آن با درمان‌های فعال وجود ندارد.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
اطمینان نسبت به شواهد مربوط به نشانه‌ها و تاثیرات ناخواسته در حد متوسط است زیرا در هر سه مطالعه، محققین پیش از پایان درمان، ارتباط خود را با بسیاری از شرکت‌کنندگان از دست دادند (از دست رفتن بیماران در دوره پیگیری). به دلیل از دست رفتن بیماران در دوره پیگیری و همچنین به دلیل اینکه نتیجه اصلا دقیق نبود، نسبت به شواهد مربوط به اختلال اعتماد کمی داریم.
این شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا 11 سپتامبر 2022 به‌روز است.
آنالیزها نشان می‌دهند که ALA احتمالا در شش ماه تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر نشانه‌های نوروپاتی یا عوارض جانبی دارد، همچنین ممکن است در شش ماه تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر شدت اختلال بر جای بگذارد. همه مطالعات در معرض خطر بالای سوگیری ریزش نمونه قرار داشتند. بنابراین، RCTهای آتی باید پیگیری کامل را برای همه شرکت‌کنندگان تضمین کنند و گزارش شفافی را از هر شرکت‌کننده‌ای که از آنالیزها حذف شده، ارائه دهند.
نوروپاتی محیطی ناشی از دیابت (diabetic peripheral neuropathy; DPN) یک عارضه شایع در افراد مبتلا به دیابت نوع 1 یا نوع 2 است. در حال حاضر هیچ درمان موثری برای DPN وجود ندارد. اگرچه اسید آلفا-لیپوئیک ((alpha-lipoic acid; ALA)، که با نام اسید تیوکتیک (thioctic acid) هم شناخته می‌شود) به‌طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد، در مورد مزایا و آسیب‌های آن اتفاق‌نظر وجود ندارد.
ارزیابی تاثیرات اسید آلفا-لیپوئیک به عنوان یک عامل اصلاح‌کننده بیماری در افراد مبتلا به نوروپاتی محیطی ناشی از دیابت.
در 11 سپتامبر 2022، به جست‌وجو در پایگاه ثبت تخصصی گروه عصبی‌عضلانی در کاکرین، CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase، و دو پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی پرداختیم. همچنین فهرست منابع مطالعات واردشده و مقالات مروری مرتبط را برای یافتن منابع بیشتر که در جست‌وجوهای الکترونیکی شناسایی نشدند، جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های بالینی تصادفی‌سازی شده‌ای (randomised clinical trials; RCTs) را وارد کردیم که ALA را با دارونما (placebo) در بزرگسالان (18 سال یا بالاتر) مقایسه کرده و مداخلات مطالعه را حداقل به مدت شش ماه به کار بردند. هیچ‌گونه محدودیتی از نظر زبان نگارش مقاله اعمال نشد.
از روش‌های استاندارد مورد نظر کاکرین استفاده کردیم. پیامد اولیه، تغییر در نشانه‌های نوروپاتی بود که به صورت تغییر در نمره کل نشانه (Total Symptom Score; TSS) در شش ماه پس از تصادفی‌سازی بیان شد. پیامدهای ثانویه عبارت بودند از تغییر در نشانه‌های نوروپاتی در شش تا 12 ماه و در 12 تا 24 ماه، تغییر در اختلال، تغییر در نمره کلی کیفیت زندگی معتبر، عوارض DPN، و عوارض جانبی. قطعیت شواهد را با استفاده از سیستم درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) بررسی کردیم.
آنالیزها شامل سه کارآزمایی با 816 شرکت‌کننده بودند. دو مطالعه شامل افراد مبتلا به دیابت نوع 1 یا 2 بودند، در حالی که یک مطالعه فقط افراد مبتلا به دیابت نوع 2 را وارد کرد. طول دوره درمان میان شش ماه و 48 ماه بود. همه مطالعات را در معرض خطر بالای سوگیری (bias) ناشی از ریزش نمونه (attrition) ارزیابی کردیم.
ALA در مقایسه با دارونما احتمالا پس از شش ماه، تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر نشانه‌های نوروپاتی اندازه‌گیری شده با TSS دارد (نمره کمتر بهتر است) (تفاوت میانگین (MD): 0.16- امتیاز؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.83- تا 0.51؛ 1 مطالعه، 330 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط). CI این برآورد اثرگذاری (effect estimate)، شامل حداقل تفاوت مهم بالینی (minimal clinically important difference; MCID) معادل 0.97 امتیاز نیست. ALA در مقایسه با دارونما ممکن است پس از شش ماه تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر اختلال اندازه‌گیری شده با امتیاز اختلال نوروپاتی - اندام تحتانی ((Neuropathy Impairment Score-Lower Limbs; NIS-LL)؛ نمره کمتر بهتر است) داشته باشد (MD؛ 1.02- امتیاز، 95% CI؛ 2.93- تا 0.89؛ 1 مطالعه، 245 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین). با این حال، نمی‌توانیم مزیت قابل توجه آن را منتفی بدانیم، زیرا حد پائین CI از MCID معادل 2 امتیاز فراتر رفت. احتمالا تفاوتی اندک یا عدم تفاوت میان ALA و دارونما از نظر عوارض جانبی منجر به قطع درمان طی شش ماه وجود دارد (خطر نسبی (RR): 1.48؛ 95% CI؛ 0.50 تا 4.35؛ 3 مطالعه، 1090 شرکت‌کننده، شواهد با قطعیت متوسط).
هیچ مطالعه‌ای کیفیت زندگی یا عوارض مرتبط با DPN را گزارش نکرد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.