پیشینه
یک لخته خونی که در رگ‌های خونی عمیق بازو شکل می‌گیرد و جلوی عبور خون را می‌گیرد، به عنوان یک ترومبوز حاد ورید عمقی اندام فوقانی شناخته می‌شود. در حال حاضر ترومبوز حاد ورید عمقی اندام فوقانی 4 تا 10 نفر را در 100,000 نفر جمعیت متاثر می‌کند. یکی از جدی‌ترین عوارض ناشی از ترومبوز حاد ورید عمقی اندام فوقانی آمبولی ریوی است که یکی از عروق خونی اصلی در ریه مسدود می‌شود. این وضعیت می‌تواند تهدید کننده حیات باشد. سندرم پس از ترومبوز، که در آن لخته خونی موجب تورم دائمی، تغییرات رنگ پوست، زخم‌ها یا صدمات، و کاهش عملکرد اندام آسیب دیده می‌شود، یکی دیگر از عوارض جدی است که می‌تواند بر کیفیت زندگی فرد تاثیر گذارد.
ترومبولیز (thrombolysis) قصد دارد تا لخته خونی را با استفاده از داروهای مستقیما تزریق شده به داخل رگ خونی بشکند. مرور قبلی کاکرین به بررسی تاثیرات مفید و مضر ترومبولیز برای درمان ترومبوز شدید ورید عمقی اندام‌های تحتانی (به عنوان مثال، پاها) پرداخت. در حالی که ترومبولیز خطر سندرم پس از ترومبوز را کاهش می‌دهد، بر خطر مرگ‌ومیر، خطر حرکت لخته به ریه و مغز (که ممکن است منجر به سکته مغزی شود) یا خطر خونریزی داخل جمجمه تاثیری ندارد. در این مرور حاضر، ما تلاش کردیم تا مزایا و آسیب‌های ترومبولیز را برای درمان ترومبوز حاد ورید عمقی اندام فوقانی بررسی کنیم.
ویژگی‌های مطالعه و نتایج کلیدی
هیچ کارآزمایی بالینی تصادفی‌سازی شده (جست‌وجو تا مارچ 2017) را نیافتیم که معیارهای ورود را برای این مرور داشته باشد. از این رو، مزایا و معایب ترومبولیز برای ترومبوز حاد ورید عمقی اندام فوقانی ناشناخته باقی می‌ماند.
نتیجه‌گیری
کارآزمایی‌های بزرگ که از روش‌های درست استفاده کرده و پیامدهای مرتبط با بیمار را گزارش کرده باشند، مورد نیاز هستند.
در حال حاضر شواهد کافی وجود ندارد که نتیجه‌گیری را در مورد مزایا یا خطرات ترومبولیز برای درمان افراد مبتلا به ترومبوز حاد ورید عمقی اندام فوقانی به عنوان یک درمان افزودنی به آنتی‌کوآگولاسیون، به تنهایی در مقایسه با آنتی‌کوآگولاسیون، یا به تنهایی در مقایسه با هر نوع مداخله دیگر پزشکی امکان‌پذیر کند. انجام کارآزمایی‌های بالینی تصادفی‌سازی شده بزرگ با خطر پائین سوگیری ضروری هستند. آنها باید بر پیامدهای بالینی تمرکز کنند و نه صرفا روی اقدامات جایگزین.
حدود 5% تا 10% از تمام ترومبوزهای ورید عمقی در اندام فوقانی رخ می‌دهد. عوارض جدی ترومبوز ورید عمقی اندام فوقانی، مانند سندرم پس از ترومبوز و آمبولی ریه، ممکن است در یک فرضیه با استفاده از ترومبولیز (thrombolysis) قابل اجتناب باشند. هیچ مرور سیستماتیکی تاثیرات ترومبولیز را برای درمان افراد مبتلا به ترومبوز حاد ورید عمقی اندام فوقانی ارزیابی نکرده است.
ارزیابی تاثیرات مفید و مضر ترومبولیز برای درمان افراد مبتلا به ترومبوز حاد ورید عمقی اندام فوقانی.
متخصص اطلاعات عروق در کاکرین (CIS)؛ پایگاه ثبت تخصصی شده (29 مارچ 2017)؛ پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL، شماره 2، 2017) و سه پایگاه ثبت کارآزمایی‌ها (مرکز ثبت بین‌المللی کارآزمایی‌های بالینی سازمان جهانی بهداشت؛ ClinicalTrials.gov؛ و ISRCTN registry) را برای مطالعات در حال انجام و منتشر نشده جست‌وجو کردند. علاوه بر این، پایگاه‌های ثبت آژانس دارویی اروپا و سازمان غذا و داروی ایالات متحده را جست‌وجو کردیم (دسامبر 2016).
ما به دنبال کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی شده و صرف‌نظر از نوع انتشار، زمان انتشار و زبان مقاله بودیم که به ارزیابی تاثیرات ترومبولیتیک‌های افزوده شده به آنتی‌کوآگولاسیون، ترومبولیز در برابر آنتی‌کوآگولاسیون یا ترومبولیز در برابر هر نوع دیگری از مداخله دارویی برای درمان ترومبوز حاد ورید عمقی اندام فوقانی پرداخته بودند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم همه رکوردها را برای شناسایی مواردی که معیارهای ورود را داشتند، بررسی کردند. برای استفاده از روش‌های استاندارد روش‌شناسی مورد انتظار کاکرین برنامه‌ریزی کردیم. ما برنامه‌ریزی کردیم از حوزه‌های کارآزمایی برای ارزیابی خطرات خطای سیستماتیک (سوگیری (bias)) در کارآزمایی‌ها استفاده کنیم. برنامه‌ریزی کردیم از تجزیه‌وتحلیل‌های مرحلهای کارآزمایی (Trial Sequential Analyses) برای کنترل خطر خطاهای تصادفی و ارزیابی استحکام نتیجه‌گیری‌ها استفاده کنیم. قصد داشتیم مقدار P را از 0.025 یا کمتر دارای اهمیت آماری در نظر بگیریم. برنامه‌ریزی کردیم برای ارزیابی کیفیت شواهد از سیستم درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) بهره ببریم. پیامدهای اولیه ما خونریزی شدید، آمبولی ریه و مورتالیتی به هر علتی بود.
هیچ کارآزمایی را پیدا نکردیم که برای ورود واجد شرایط باشند. هم‌چنین هیچ کارآزمایی در حال انجامی را شناسایی نکردیم.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.