اسکیزوفرنی یک بیماری روانی شدید است که بیشتر افراد را در اوایل بزرگسالی تحت تاثیر قرار میدهد. نشانههای اسکیزوفرنی عبارتند از ادراکات بدون دلیل (توهم (hallucination))، باورهای غلط ثابت (هذیان (delusion)) و/یا بی تفاوتی، کندی و حرکت یا فکر کمتر. افراد مبتلا به این عارضه معمولا با داروهای آنتیسایکوتیک درمان میشوند، اما تعداد قابل توجهی از افرادی که این درمان را دریافت میکنند، به آن پاسخی نداده، یا دچار عوارض جانبی ناخوشایند میشوند. آریپیپرازول دارویی جدید است که در مغز متفاوت از دیگر داروهای آنتیسایکوتیک عمل میکند، و ممکن است برای افرادی که تاکنون به درمان مقاوم بودهاند، مفید باشد. این مرور، مصرف آریپیپرازول را با آنتیسایکوتیکهای «تیپیکال» قدیمیتر مقایسه میکند.
دادههای نه کارآزمایی بالینی شامل 3622 بیمار آنالیز شدند. در کارآزماییهای کمتر از 12 هفته که بهبود بهزیستی (well-being) عمومی و وضعیت روانی را گزارش کردند، تفاوت آماری معنیدار میان آنتیسایکوتیکهای تیپیکال و آریپیپرازول وجود نداشت. با این حال، هنگام بررسی عوارض جانبی، افرادی که از آریپیپرازول استفاده کردند، کمتر دچار عوارض جانبی حرکتی، تاری دید، سطوح بالای هورمون پرولاکتین یا افزایش ضربان قلب شدند. همچنین این افراد احتمال کمتری داشتند که رضایت خود را برای حضور در مطالعه در کارآزماییهای کوتاهمدت (کمتر از 12 هفته) و طولانیتر (بیش از 12 هفته) پس بگیرند. برعکس، افرادی که از داروهای آنتیسایکوتیک تیپیکال استفاده کردند به میزان قابل توجهی کمتر دچار سرگیجه یا حالت تهوع شدند. این کارآزماییها همگی کاملا متفاوت از یکدیگر بودند - شرایط مختلفی داشتند، گروههای مختلفی را از بیماران ثبتنام کردند، مدتهای زمانی متفاوت (از 24 ساعت تا 52 هفته) داشتند، و آریپیپرازول را با داروهای آنتیسایکوتیک نسل اول مختلف مقایسه کردند. این امر، مقایسه پیامدها را از یک کارآزمایی به کارآزمایی دیگر دشوار کرد. علاوه بر این، بسیاری از دادهها قابل استفاده نبودند زیرا اندازهگیریها بهطور کامل ارائه نشدند. این دارو امیدوارکننده به نظر میرسد، اما نیاز به انجام کارآزماییهای بیشتری دارد، به ویژه کارآزماییهای برنامهریزیشده طولانیمدت.
(خلاصه به زبان ساده برای این مرور توسط Janey Antoniou of RETHINK از بریتانیا ( www.rethink.org ) آماده شد).
آریپیپرازول از نظر اثربخشی تفاوت کمی با داروهای آنتیسایکوتیک تیپیکال دارد، با این حال از نظر تحملپذیری، مزایای قابل توجهی را برای بیماران فراهم میکند. برای تکرار و تایید این یافتهها و تعیین موقعیت آریپیپرازول در طبابت روزمره، انجام کارآزماییهای تصادفیسازی شده و کنترلشده به صورت کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت با گزارشدهی واضح، مورد نیاز است.
آریپیپرازول (aripiprazole) یک داروی آنتیسایکوتیک نسبتا جدید است، که گفته میشود نمونه اولیه (prototype) نسل سوم داروهای آنتیسایکوتیک است؛ که به اصطلاح تثبیتکنندههای سیستم دوپامین-سروتونین نامیده میشوند. در این مرور، بررسی میکنیم که چگونه اثربخشی و تحملپذیری آریپیپرازول با آنتیسایکوتیکهای تیپیکال متفاوت است.
مرور تاثیرات آریپیپرازول در مقایسه با دیگر داروهای آنتیسایکوتیکهای آتیپکال در درمان افراد مبتلا به اسکیزوفرنی و سایکوزهای شبه-اسکیزوفرنی.
به جستوجو در پایگاه ثبت کارآزماییهای گروه اسکیزوفرنی در کاکرین (نوامبر 2007) پرداختیم، که بر اساس جستوجوهای منظم در BIOSIS؛ CENTRAL؛ CINAHL؛ EMBASE؛ MEDLINE؛ و PsycINFO بودند. منابع تمام مطالعات شناساییشده را برای یافتن کارآزماییهای بیشتر جستوجو کردیم. برای دریافت اطلاعات بیشتر، با شرکتهای دارویی مرتبط، آژانسهای تایید دارو و نویسندگان کارآزماییها تماس گرفتیم.
تمام کارآزماییهای تصادفیسازی شدهای را وارد کردیم که به مقايسه آریپیپرازول با آنتیسایکوتیکهای تیپیکال در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی یا سایکوزهای شبه-اسکیزوفرنی پرداختند.
دادهها را مستقل از هم استخراج کردیم. برای دادههای دو حالتی (dichotomous data)، نسبت خطر (relative risk; RR) و 95% فواصل اطمینان (CI) آنها را بر اساس قصد درمان (intention-to-treat)، و با استفاده از مدل اثر تصادفی (random effects)، محاسبه کردیم. تعداد افراد مورد نیاز برای درمان/آسیب (NNT/NNH) را در صورت لزوم محاسبه کردیم. برای دادههای پیوسته (continuous data)، تفاوت میانگین وزندهیشده (weighted mean differences; WMD) را باز هم بر اساس یک مدل اثر تصادفی محاسبه کردیم. برای دریافت اطلاعات بیشتر با نمایندگان شرکت داروسازی Bristol Myers Squibb (بریتانیا) تماس گرفتهایم.
نه کارآزمایی تصادفیسازی شده را شامل 3122 بیمار وارد کردیم که آریپیپرازول را با داروهای آنتیسایکوتیک تیپیکال مقایسه کردند. هیچ یک از مطالعات در مورد عود بیماری - پیامد اولیه مورد نظر - گزارشی را ارائه نکردند. ریزش نمونه (attrition) از مطالعات زیاد و گزارشدهی دادهها ضعیف بود. شرکتکنندگانی که آریپیپرازول دریافت کردند، در بهبود وضعیت کلی و وضعیت روانی قابل مقایسه با کسانی بودند که با داروهای تیپیکال درمان شدند. آریپیپرازول نسبت به آنتیسایکوتیکهای تیپیکال مزیت قابل توجهی را از نظر وقوع کمتر نشانههای خارج هرمی (n = 968؛ 3 RCT؛ RR: 0.46؛ 95% CI؛ 0.3 تا 0.9؛ NNT: 13؛ 95% CI؛ 17 تا 10) و به ویژه آکاتژی (akathisia) (n = 897؛ 3 RCT؛ RR: 0.39؛ 95% CI؛ 0.3 تا 0.6؛ NNT: 11؛ 95% CI؛ 14 تا 9) ارائه کرد. تعداد کمتری از شرکتکنندگانی که آریپیپرازول دریافت کردند، دچار هیپرپرولاکتینمی (hyperprolactinaemia) شدند (n = 300؛ 1 RCT؛ RR: 0.07؛ 95% CI؛ 0.03 تا 0.2؛ NNT: 2؛ 95% CI؛ 3 تا 1). آریپیپرازول خطر کمتری برای وقوع تاکیکاردی سینوسی (n = 289؛ 1 RCT؛ RR: 0.09؛ 95% CI؛ 0.01 تا 0.8؛ NNT: 22؛ 95% CI؛ 63 تا 13) و تاری دید (n = 308؛ 1 RCT؛ RR: 0.19؛ 95% CI؛ 0.1 تا 0.7؛ NNT: 14؛ 95% CI؛ 25 تا 10) داشت؛ اما خطر وقوع سرگیجه (n = 957؛ 3 RCT؛ RR: 1.88؛ 95% CI؛ 1.1 تا 3.2؛ NNH: 20؛ 95% CI؛ 33 تا 14) و حالت تهوع (n = 957؛ 3 RCT؛ RR: 3.03؛ 95% CI؛ 1.5 تا 6.1؛ NNH: 17؛ 95% CI؛ 25 تا 13) را افزایش داد. نرخ خروج بیماران از مطالعه در هر دو گروه بالا بود، اگرچه شرکتکنندگان بسیار بیشتری در گروه آریپیپرازول مطالعه را در طولانیمدت کامل کردند (1294 = n؛ 1 RCT؛ RR: 0.81؛ 95% CI؛ 0.8 تا 0.9؛ NNT: 8؛ 95% CI؛ 5 تا 14).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.