شناسایی راههایی برای کمک به افراد به منظور داشتن فعالیت بدنی، باید به بهبود سلامت و رفاه آنها کمک کرده، و از وقوع مرگهای زودرس پیشگیری کند. چندین مطالعه مروری کاکرین در این زمینه وجود دارد و یکی از آنها که در سپتامبر 2021 منتشر شده، به برنامههای مدرسه-محور میپردازد. در این پادکست، نویسنده اول مطالعه مذکور، سارا نیل-زترامکو (Sarah Neil-Sztramko) از دانشگاه مکمستر (McMaster) کانادا در مورد اهمیت مطالعه و یافتههای آن برای ما توضیح میدهد.
محمدرضا: شناسایی راههایی برای کمک به افراد به منظور داشتن فعالیت بدنی، باید به بهبود سلامت و رفاه آنها کمک کرده، و از وقوع مرگهای زودرس پیشگیری کند. چندین مطالعه مروری کاکرین در این زمینه وجود دارد و یکی از آنها که در سپتامبر 2021 منتشر شده، به برنامههای مدرسه-محور میپردازد. مایک کلارک (Mike Clarke)، ویرایشگر پادکست در کتابخانه کاکرین (Cochrane Library) مصاحبهای با نویسنده اول مطالعه مذکور، سارا نیل-زترامکو (Sarah Neil-Sztramko) از دانشگاه مکمستر (McMaster) کانادا در مورد اهمیت مطالعه و یافتههای آن انجام داده است. مرکز کاکرین ایران این مصاحبه را ترجمه و ضبط کرده که آن را با صدای سیده یاسمین پرور و محمدرضا گودرزیان میشنوید.
یاسمین: حفظ سبک زندگی فعال بدنی از کودکی تا بزرگسالی بسیار مهم است. در سرتاسر جهان، تخمین زده میشود که 3/5 میلیون مورد مرگ در هر سال به دلیل فعالیت بدنی ناکافی رخ داده و کمبود فعالیت بدنی باعث ایجاد چندین نوع بیماری مزمن و حتی سرطان نیز میشود.
یافتههای پژوهشی به ما میگویند که الگوی فعالیت بدنی یک فرد در دوران کودکی منجر به الگوهای مشابه در بزرگسالی وی میشود. بنابراین، با توجه به مدت زمانی که کودکان در بیشتر نقاط جهان در محیط مدرسه میگذرانند، اجرای برنامههایی که هدف آنها گنجاندن فعالیت بدنی در محیط مدرسه است، میتواند به تقویت کلی فعالیت بدنی کودکان، صرفنظر از عوامل بیرونی، مانند رفتار والدین یا وضعیت مالی آنها، کمک کند. ما این مرور را انجام دادیم تا دریابیم که این فرضیه صحیح است یا خیر، و در این راه متوجه شدیم که شواهد در این زمینه مختلط هستند.
از طریق مرور خود، بررسی کردیم که ترویج فعالیت بدنی در محیط مدرسه منجر به افزایش نسبتی از دانشآموزان میشود که دستورالعملهای فعالیت بدنی را رعایت میکنند یا خیر، همچنین تعداد دقیقههایی که در هفته برای انجام فعالیت بدنی با شدت متوسط تا شدید سپری میشوند، و مدت زمان صرفشده برای وضعیت نشسته چقدر است. همچنین به دنبال این موضوع بودیم که بدانیم این برنامهها آمادگی جسمانی، کیفیت زندگی، وزن بدن یا شاخص توده بدنی - که به اختصار BMI نامیده میشود، را بهبود میبخشند، و منجر به بروز عوارض جانبی میشوند یا خیر.
تعداد 89 مطالعه را از سراسر جهان یافتیم که شامل بیش از 66 هزار کودک و نوجوان بین سنین شش و 18 سال بودند. برای اینکه این مطالعات در مطالعه مروری ما گنجانده شوند، میبایست برنامه فعالیت بدنی را حداقل به مدت 12 هفته اجرا میکردند، هر چند که برخی از برنامهها تا شش سال به طول انجامیدند.
در طول 89 مطالعه، هیچ دو برنامهای مشابه نبودند، که این امر مقایسه بین مطالعات را دشوار میکند. بهطور کلی، برنامهها به یکی از چهار گروه تقسیم شدند: برنامههای قبل و پس از مدرسه؛ برنامههای تقویتشده تربیت بدنی؛ برنامههایی که فعالیت بدنی را در روزهای سپریشده در مدرسه گنجاندند؛ و برنامههای چند-جزئی، که رویکرد کلی به مدرسه برای تغییر محتوای آموزشی، محیط مدرسه و گاهی اوقات برنامه درسی مدرسه داشتند.
در همه مطالعات، دریافتیم که اجرای مداخلات فعالیت بدنی مدرسه-محور احتمالا منجر به افزایشی اندک یا عدم-افزایش در زمان سپریشده در انجام فعالیت بدنی متوسط تا شدید میشوند. میانگین تفاوت بین مطالعات، افزایش کمتر از یک دقیقه در روز بود. این برنامهها همچنین ممکن است منجر به کاهش اندک یا عدم-کاهش زمان بیتحرکی دانشآموزان شوند، اما در مورد این یافتهها اطمینان کمتری داریم.
شواهد نشان میدهد که برنامههای فعالیت بدنی مدرسه-محور ممکن است سطوح آمادگی جسمانی را بهبود بخشند و کاهش اندکی در BMI ایجاد کنند، اما باز هم با توجه به تنوع گسترده در مطالعات و کیفیت آنها، اطمینان اندکی در مورد این تاثیرات داریم. در نهایت، با توجه به کیفیت زندگی و رویدادهای نامطلوب، در مورد تاثیرات برنامهها بر این موارد بسیار نامطمئن هستیم، چرا که مطالعات بسیار اندکی به ارزیابی و گزارش این موارد پرداختند.
در تجزیهوتحلیلهای ثانویه، به دنبال این موضوع بودیم که ببینیم نتایج میان چهار دسته مداخله گسترده متفاوت بودند یا خیر. در نهایت، دریافتیم که مداخلات چند-جزئی و مداخلاتی که شامل فعالیت بدنی در طول روز سپریشده در مدرسه میشوند، ممکن است فعالیت بدنی کلی را افزایش دهند، اما به نظر میرسد تاثیر آنها اندک و ناچیز باشند. در مقابل، برنامههای تربیت بدنی تقویتشده ممکن است بهطور قابلتوجهی بر آمادگی جسمانی تاثیر بگذارند.
بهطور خلاصه، در حالی که برنامههای فعالیت بدنی مدرسه-محور ممکن است تناسب اندام را افزایش داده و تاثیر کمی بر BMI بر جای بگذارند، احتمالا سطح فعالیت بدنی را در کل هفته افزایش نمیدهند. با توجه به تفاوت بین برنامهها و تنوع گسترده در اثرات مشاهدهشده در مطالعات، پزشکان سلامت عمومی، معلمان و تصمیمگیرندگانی که ممکن است برنامههای فعالیت بدنی را در محیط مدرسه اجرا کنند، باید برنامه مورد استفاده را به دقت مورد توجه قرار دهند.
محمدرضا: خیلی متشکرم. اگر میخواهید با خواندن متن کامل این مرور، اطلاعات بیشتری کسب کنید، میتوانید به Cochrane Library dot com بروید و در کادر جستجو عبارت «فعالیت فیزیکی مدرسه-محور» را به فارسی یا 'school-based physical activity' را به انگلیسی تایپ کنید.
Podcast translated by Bahareh Yousefi-Dodaran
Podcast edited by Shadi Kolahdoozan
Podcast recorded by Seyedeh Yasamin Parvar and MohammadReza Goodarzian