مهران: میان مطالعات مروری متعدد کاکرین که پیرامون درمان‌های بالقوه افسردگی انجام شده‌اند، مطالعه‌ای که اثرات اسیدهای چرب امگا-3 را بررسی کرد، در نوامبر 2021 به‌روز شد. نویسنده اول آن، کاترین اپلتون (Katherine Appleton) از دانشگاه بورنماوث (Bournemouth University) در بریتانیا اطلاعاتی را در مورد این به‌روزرسانی و آخرین شواهد به دست آمده با ما در میان می‌گذارد. مرکز کاکرین ایران صحبت‌های مایک کلارک (Mike Clarke)، ویراستار پادکست در کتابخانه کاکرین، و کاترین اپلتون را ترجمه و ضبط کرده که می‌توانید آن را با صدای «شادی کلاهدوزان» و «مهران رضاخانی» بشنوید.

شادی: مطالعه مروری ما، اثرات مصرف چربی‌های امگا-3 را روی اختلال افسردگی اساسی در بزرگسالان بررسی می‌کند. این وضعیت با خلق افسرده، یا کاهش چشمگیر لذت و علاقه در همه فعالیت‌ها توصیف می‌شود، که حداقل به مدت 2 هفته متوالی طول کشیده، منجر به پریشانی قابل‌توجه یا اختلال عملکرد در بیمار می‌شود و قابل نسبت دادن به علل فیزیکی نیست. اختلال افسردگی اساسی به شدت برای فرد، اطرافیان و جامعه ناتوان‌کننده بوده و به سختی درمان می‌شود و نرخ عود بالایی دارد.

چربی‌های امگاـ3، یا n-3 اسیدهای چرب چند‐اشباع نشده(n-3PUFAs)  که اصطلاح تخصصی آنها است، مدت زمانی است که به عنوان درمان بالقوه اختلال افسردگی اساسی مطرح شده‌اند. بخشی از این نظریه، ریشه در مطالعاتی دارد که سطوح پائین‌تری را از  n-3PUFAsدر افرادی با نشانه‌های بیشتر افسردگی در مقایسه با بیمارانی که نشانه‌های کمتری را بروز می‌دهند، یافته‌اند. برخی کارآزمایی‌ها نیز اثرات مثبتی را با استفاده از مصرف مکمل‌های آنها نشان داده‌اند.

با این حال، همه مطالعات به این مزیت‌های درمانی نرسیده‌اند، و بررسی ناهمگونی‌های موجود میان مطالعات، مطرح‌کننده‌ اثرات محدود مصرف آنها در افرادی با نشانه‌های خفیف افسردگی، اما، فواید احتمالی بیشتر در بیمارانی با نشانه‌های شدیدتر است.

مرور ما فرصتی است که دقیق‌تر به این مساله نگاه کنیم. نخستین به‌روزرسانی این مرور که در سال 2015 چاپ شد، شامل 9 مطالعه مستقل بیشتر از 8 کارآزمایی تصادفی‌سازی شده بود، به این ترتیب 35 مطالعه مستقل، از 28 کارآزمایی تصادفی‌سازی شده در مرور ما حضور دارند.

پیامدهای اولیه عبارتند از نشانه‌های افسردگی و عوارض نامطلوب درمان با n-3PUFA، و پیامدهای ثانویه‌ شامل بهبودی افسردگی و پاسخ به درمان، کیفیت زندگی، و عدم اتمام مطالعات هستند.

از میان 35 مطالعه وارد شده، 34 مورد با مشارکت نزدیک به 2000 شرکت‌کننده، n-3PUFA را با دارونما (placebo) مقایسه کردند، در حالی که یک مطالعه، با 40 شرکت‌کننده، به مقایسه تاثیر مصرف با  n-3PUFA و درمان‌های ضد-افسردگی پرداخت.

در مقایسه‌های انجام شده با دارونما، مکمل n-3PUFA منجر به فوایدی اندک تا متوسط برای بهبود نشانه‌های افسردگی شدند، اما، این میزان تاثیر احتمالا برای بیماران مبتلا قابل توجه نیست و سطح قطعیت شواهد بسیار پائین بود. همچنین، شواهد خوبی را مبنی بر وجود تفاوت در نرخ بهبودی افسردگی، نرخ پاسخ به درمان، کیفیت زندگی، عدم اتمام کارآزمایی و عوارض جانبی بین گروه‌های تحت درمان با مکمل n-3PUFA و دارونما نیافتیم.

تنها مطالعه‌ای که مکمل n-3PUFA را با درمان‌های ضد-افسردگی مقایسه کرد و شامل 40 شرکت‌کننده بود، تفاوتی را بین این درمان‌ها در نشانه‌های افسردگی، نرخ پاسخ به درمان، یا عدم اتمام کارآزمایی پیدا نکرد، اما هم‌چنان، این نتیجه بسیار نامطمئن است.

بنابراین، به‌طور خلاصه، شواهد کافی و با قطعیت بالا جهت تعیین اثرات n-3PUFA به عنوان درمانی برای اختلال افسردگی اساسی وجود ندارد. با اینکه آنالیزهای اولیه مطرح‌کننده‌ وجود اثرات مفید غیر-بالینی و به میزان اندک تا متوسط از مصرف مکمل n-3PUFA بر علایم افسردگی بودند، این برآورد غیر-دقیق بوده و سطح قطعیت شواهد بسیار پائین است. همچنین داده‌های به دست آمده ممکن است نشان دهند که میزان عوارض جانبی و عدم اتمام کارآزمایی در گروه‌های درمان شده با مکمل n-3PUFA و دارونما مشابه باشد، هر چند این تخمین نیز بسیار غیر-دقیق است.

اگرچه 6 سال از زمان انتشار مرور قبلی ما می‌گذرد، نتیجه‌گیری‌های ما بدون تغییر باقی مانده و شواهد بیشتری نیاز است تا تاثیرات مثبت و منفی بالقوه n-3PUFA برای بزرگسالان مبتلا به اختلال افسردگی اساسی تشخیص داده شوند.

مهران: اگر تمایل دارید جدیدترین نسخه این مطالعه مروری کاکرین را بخوانید و منتظر به‌روزرسانی‌های بعدی آن باشید، به سایت Cochrane Library dot com بروید و عبارت 'omega-3 for depression in adults' را به انگلیسی یا عبارت «نقش اسیدهای چرب امگا-3 در درمان افسردگی در بزرگسالان» را به فارسی جست‌وجو کنید.

Podcast translated by Afsaneh Nejat and edited by Shadi Kolahdoozan
Translated Podcast read and recorded by Shadi Kolahdoozan and Mehran Rezakhani